Varvara ve Sılemano (Sımsım)

Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslar, Doğu Anadolu’ya girerek sırasıyla Kars, Iğdır, Ağrı, Erzurum ve Erzincan illerini işgal ederler. Dersim sınırında bulunan Pülümür’ün Acıelma Köyüne kadar gelirler. O sırada köylüler halk arasında sözü dinlenilen önemli bir kişi olan Süleyman Dede’nin etrafında birleşerek işgalcilere karşı büyük direniş gösterir. Büyük bir zafer kazanma sevincine giren Dersim halkı, Dede Süleyman’ın etrafında bir sıra oluşturarak oynamaya başlarlar.

Oyunun Çıkışı: Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslar Doğu Anadolu’ya girerek sırasıyla Kars, Iğdır, Ağrı, Erzurum ve Erzincan İllerini işgal ederler. Dersim sınırında bulunan Pülümür’ün Acıelma (Soatole) köyüne kadar gelirler. O sırada yöre insanları halk arasında sözü dinlenilen önemli bir kişi olan Süleyman Dede’nin etrafında birleşerek işgalcilere karşı bir direniş göstermiş, bu direniş sonucunda da işgalciler büyük kayıplar vererek geri çekilmişlerdir. Büyük bir zafer kazanma sevincine giren Dersim Halkı Dede Süleyman’ın etrafında bir sıra oluşturarak oynamaya başlarlar. Böylece Varvara ve Sılemano adı verilen seyirlik oyunlar ortaya çıkar.

Varvara; Bu seyirlik oyunları oynayan kişi sayısında herhangi bir sınırlama bulunmamaktadır. Bu oyunu oynayan kişilerin elinde birer sopa vardır. Baştaki oyuncunun sopası diğerlerine göre daha uzundur. Başta bulunan oyuncu sopasını diğer oyunculara doğru sallar. Arkada bulunan oyuncular kendilerine sallanan sopadan koruma amacıyla belli düzen içinde sopalarını kullanırlar. Bu hareketler oyuncular yorulana kadar devam eder. Sopaların çarpması neticesinde kılıç sesini andıran sesler çıkar.

Sılemano; Varvara oyunundan yorulan oyuncular halka biçiminde dizilerek Sılemano oynamaya başlar. Bu oyunda ortaya çıkan oyuncu sert bir şekilde diğer oyunculardan gözüne kestirdiği kişinin sırtına sert şekilde yumruk atar. Bu kez yumruk yiyen oyuncu ortaya çıkar. Bu oyundaki sert yumruk darbelerine dayanmak zordur, dayanamayanlar kaçar.

Bütün bu oyunlar oynanırken davul-zurna oyuna canlılık vererek oyuncuları coşturur. Günümüzde bu oyunun ustaları azalmıştır. Hali hazırda Tunceli il merkezinde bu oyunu oynayabilen belirli şahıslar var ise de oyun giderek unutulmaya yüz tutmuştur.

Çevre yörelerde oynanan seyirlik oyunların benzerlerinin yanında sadece bu yöreye özgü geleneksel yapıdan, yaşama ve üretme biçiminden, köy-kent ayrılığından kaynaklanan pek çok ilginç seyirlik oyunlar da bulunmaktadır.

Yörede düğünlerde, bayramlarda ve özel günlerde oynanan pek çok oyun vardır. Geleneksel oyunlar arasında ‘Halay’ çok yaygındır. Oyunlar, davul-zurna ya da keman, kemençe, cümbüş eşliğinde oynanır. Halayları kadın-erkek ayrı ya da beraber oynar. Alevi köylerinde Sivas ve Tokat semahlarına benzer ezgiler görülür. Tunceli ve Çemişgezek’te düğün alayının önünde kılıç-kalkan oyunu oynanır.